Họ cho cây thang danh vọng là lý tưởng của con người. Họ thả diều xong, bắt đầu kiếm trúc làm ống thụt. Họ thoáng qua là biết ý mẹ và có thể lục phá.
Cứ quan sát cách đối xử của cha, trong nhà đối với mẹ thì biết. Cho tới chừng bạn gái buông ra được câu: Đi đâu chẳng biết con ngưởi sở khanh thì hồng nhan đã rủ rượi phong trần. Nhưng phải khai thác bản năng hướng xã sẵn có trong mình để mình ngày một thành người hợp xã.
Khốn thay cho bạn gái nào trao thân đổi phận với họ. Họ tự khoái rồi đâm ra khinh rẻ kẻ khác. Tôi nói mới về vì cứ chung ít có đ àn ông nào yêu con từ khi con còn trong lòng mẹ.
Mà cho đặng công việc ấy hoàn thành và cho đặng hài nhi sau nầy được chu đáo dưỡng dục Thượng đế đã ủy thác trong người nam và người nũ ái tình. Trong cơ quan có kỷ luật mà họ thụ giáo hay cộng tác, họ cho những luật đúng giờ đúng khắc là dây rối vướng chân họ. Người chỉ buộc bạn trấn áp tình dục ngoài hôn nhân và coi sự cộng tác truyền sinh là bổn phận thiêng liêng cao cả.
Nếu hỏi những đường nét tương lai của họ ra sau, họ sẽ lúng túng. Những yếu tố thu hút ái tình của họ là hình dáng thướt tha. Một đặc điểm nầy ta nên để ý là khi bạn gái ghen ưa nói xấu người yêu, còn khi bạn trai ghen ưa đả kích, trả thù tình địch hơn là nói xấu người tình cũ.
Nhưng giáo sư nào có tài đức, giàu uy tín, hùng biện thích vô lớp đông nam sinh hơn lớp đông nữ sinh. Thánh Aucutinh đã hoan phí nữa đời mình trong trụy lạc, nhờ thánh sủng trở về chính lộ và làm đại thánh. Trong mấy đoạn trên, có chỗ tôi vạch cho bạn thấy những khía cạnh bi quan, buồn chán của bạn trai.
Còn bạn trai, thì vừa ưa hoạt động vừa hướng nội. Nó còn làm cho lương tâm cắn rứt thêm tức là tăng cường bầu khí tẻ lạnh trong tâm hồn. Nói vậy họ sợ mích lòng bạn gái lắm đấy, nói mà lo lo, lo nhưng vẫn nói vì tin mình và phải cho thiên hạ biết mình là phái mạnh.
Bạn trai lối 12, 13 tuổi có sự sinh hoạt trí tuệ kỳ lạ. Tôi không nói đầy đủ chi tiết đâu. Trong mười thanh niên có đến tám người không yêu vì người tình mình học giỏi, có đầu óc cao thượng, có những hành vi anh hùng mà yêu vì cái mà người ta gọi là nhan sắc.
Họ thiếu tình yêu gia đình từ lâu nên họ hết tin tưởng ở tình mẫu tử, phụ tử, như bao bạn khác. Không biết họ có nghĩ như Stendhal không? Nhưng hình như họ không muốn ai phá rối vẻ tịch mạc của tâm hồn họ. Ghen ác độc đến thế thì đàn bà giựt quán quân.
Người có lương tâm tế nhị không thể tưởng tượng được đời sống ô uế về xác thịt của những nam thanh mà người ta hay gọi là bọn cô hồn. Người cha nhiều khi cứng cỏi, khô lạc không thuyết dụ họ được, chớ bà mẹ chân thành, dịu ngọt có thể đi sâu tận cung tương tâm hồn họ. Nã Phá Luân yêu Joséphine de Beauharnais, một góa phụ cũng có nhan sắc đổ nước nghiêng thành.