Đây có thứ tình thương tâm đối với kẻ mà thân xác xem ra yếu đuối hơn mình. Họ đôi khi vì lý do cần thiết, tỏ ra dịu ngọt với ai đó một lúc. Tập quán nầy dĩ nhiên có mầm mộng từ trong tâm địa bạn trai.
Francoise nói: Tôi phải săn sóc thân thể tôi để tập nó làm những việc khổ cực của tinh thần. Vấn đề tính giáo dục ngày nay không còn ai bàn nên đặt hay không đặt nữa. Nhà giáo dục nhắm ngay óc ham mê sức khỏe trai để chỉ cho họ lý tưởng đời họ.
Các người, vật, hiện tượng hấp dẫn bên ngoài mà ngũ quan cho biết, đã chiếm hết tâm hồn của bạn trai. Biết, nhưng sự âu yếm nầy có bản chất xác thịt ẩn tàng bên trong. Họ ngó qua ngó lại, ngó quần ngó áo, vuốt tóc, coi giày, sửa cà vạt, nhìn bàn tay, rờ cổ áo.
Mà tại cái tật cà riềng cà tỏi, cái tật cà rị cà mọ nói lên một thứ lương tâm vừa bạc nhược vừa hẹp hòi vừa hủ lậu. Nền giáo dục buổi thiếu thời cho bạn trai nên cótính chất luyện tập (dressage) hơn là bắt ép lĩnh hội những của ăn tinh thần mà họ chưa đủ khả năng thụ nhận. Không phải đợi già mới già giặn hay phải ưa sự già cả, nhưng cứ chung mà nói cho đặn già giặn phải có kinh nghiệm.
Nhưng bạn trai chẳng những có ái tình tự bản chất thiên về xác thịt mà còn hay diễn lộ thứ ái tình nầy trong khi giao tiếp với bạn gái, kể cả kẻ mới quen biết. Có nhiều vấn đề không ăn thua đến óc xã hội, việc tổ chức chánh quyền, cải tạo phong tục, canh tân xứ sở, họ vẫn bàn leo qua, ra đề nữa, nói không ra đâu mà cứ nói. Quan niệm ái tình như vậy giúp ta thấy thoạt đầu, tình yêu chớm nở trong lòng bạn trai cũng như ở con tim bạn gái là tình trong lành, thánh thiện và tối cần cho nhân loại.
Duy có điều nầy tôi sợ là thường những mối tình đầu thơ mộng bao nhiêu hay gây cho người ta hối tiếc về sau bấy nhiêu. Tuổi xuân trước sức lôi cuốn điên dại của các tà thuyết y như một chiếc lá non ở giữa cơn lốc. Còn bạn trai ít phân biệt được vấn đề nào thuộc tình cảm, thuộc lý trí, cách chung thì hay lười biếng khi phải nhớ.
Lòng bạn trai nao nao quá. Lòng lạc quan nầy làm cho họ thấy mình nổi bật lên một phần nào trong gia đình, trong xã hội mà họ giao thiệp. Song xét về tâm lý học, theo tôi sở dĩ từ xưa đến nay trong các địa hạt văn học, nghệ thuật, kỹ thuật, v.
Ưa tiểu thuyết đây không phải là thú say mê tinh thần của người hiếu học, muốn bồi bổ kiến thức. chảy trào ra ngọn bút. Thứ người ấy cách chung đa tình lắm.
Tôi thấy một sai lầm của nền giáo dục hiện đại là quá thiên về trí hiểu, không chịu bắt trẻ con học thuộc lòng. Ai mục kích mấy trường hợp ấy, phải lấy làm khó chịu và thương hại chotính nông nỗi của họ. Còn một chục bánh xèo, vài đòn bánh tét, bạn trai có kẻ ăn như không là chuyện thường.
Có nhiều đồ vật mẹ giấu họ. Vẫn biết khi bị ái tình chi phối người ta có thể ra vẻ quỳ mọp, lòn cúi. Làm lớn nói cho đúng là bất đắc dĩ phải gồng gánh trách nhiệm vì công ích.